Т.ЭРДМАА
БОАЖЯ-ны харьяа “Цэнгэг усны нөөц, байгаль хамгаалах төв”-ийн захирал Т.Бүдээхүүтэй “Дэлхийн усны өдөр”-ийг тохиолдуулан ярилцлаа.
-Дэлхийн усны өдөр саяхан боллоо. Танай байгууллага энэ өдөр ямар ажил зохион байгуулав?
-Байгаль орчны сургалт,судалгаа, мэдээллийн байгууллагын хувьд дэлхий нийтийн болон Монголын байгаль орчны тэмдэглэлт өдрүүдээр тогтмол ямар нэгэн арга хэмжээ зохион байгуулдаг.
Энэ жилийн Дэлхийн усны өдрөөр Боловсролын ерөнхий газар, ШУТИС-тай хамтран “Ус ба Энхтайван” сэдэвт сургалт- өдөрлөгийг Сонгинохайрхан дүүргийн сургуулиудын эко клубийн 300 сурагчийг оролцуулсан зохион байгуулсан. ШУТИС-ийн болон манай төвийн багш нар усны талаар хүүхдүүдэд хичээл зааж, үзэсгэлэн гаргаж, эко клубийн туршлагын талаарх мэдээллээ харилцан солилцсон. Мөн өдрийг угтаж нийслэлийн ерөнхий боловсролын сургуулийн ахлах ангийнхны дунд илтгэлийн уралдаан зохион байгуулсан. Уг уралдаанд эхний таван байрыг эзэлсэн хүүхдүүд маань өдөрлөг дээр илтгэлээ толилуулж, шагналаа гардан авсан.
Аливаа уралдаанд оролцоно гэдэг нь мэдээлэл хайх, цуглуулах, боловсруулах, бичих, унших гэсэн цогц чадамжаа хөгжүүлэхэд томоохон түлхэц болдог. Энэ утгаараа их үр дүнтэй байдаг.
Өнгөрсөн жил бид бас усны илтгэлийн уралдааныг зохион байгуулж, нэгдүгээр байр эзэлсэн 23-р сургуулийн Б.Урангоо охин маань Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн ивээл дор зохион байгуулсан чуулганд илтгэлээ тавьж, томчуудад хүүхдийн дуу хоолойг хүргэж байсан. Энэ жил уралдаанд бүтээлээ ирүүлсэн 60 орчим хүүхдээс шалгарсан “Бага тэнгэр” цогцолбор сургуулийн сурагч Х.Хонгорзул, 93-р сургуулийн Л.Содтуяа,103-р сургуулийн Э.Ууган-эрдэнэ, 106-р сургуулийн сурагч Д.Насанжаргал, 124-р сургуулийн сурагч Ө.Ижил-Эрдэнэ нар маань үе тэнгийнхэндээ болон багш нартаа дуу хоолойгоо хүргэсэн.
Хүүхдийн хүсэл эрмэлзлээс гарч ирсэн үг, дуу хоолой хамгийн хүчтэй байдаг учраас томчуудад ч нөлөөлж чаддаг. Тийм учраас илтгэлийн уралдааныг зөвхөн ус гэлтгүй байгаль орчны бусад сэдвээр цаашид илүү олшруулж, тогтмолжуулахаар төлөвлөж байгаа.
-“Ус ба Энхтайван” сэдвийн дор хүүхдүүд маань ямар сэдвийг түлхүү хөндсөн байна вэ?
-Энэ жилийн Дэлхийн усны өдрийг “Ус ба Энхтайван” нэрийн дор тэмдэглэсэн. Ерөнхий агуулгаар нь хэлбэл, ус нь энх тайвныг ч бий болгох, эсвэл дайсагнал мөргөлдөөнийг ч өдөөх хүчирхэг зүйл төдийгүй хөгжил дэвшлийн суурь хүчин зүйл гэсэн мессежийг өгч байгаа. Зэрэгцүүлээд мөн усны асуудлаар хамтран ажиллах нь энх тайвныг цогцлоох арга юм гэсэн санаа. Түүхэнд өнгөрсөн хугацаанд уснаас болж мөргөлдөөн зөрчлүүд олон гарч байсан юм билээ. Хүмүүс усыг “цэнхэр алт” гэдэг.
Яг цаг дээрээ тулбал алтыг ямар уух биш, алтнаас хавьгүй үнэтэй амь аврах зүйл бол ус учраас энэ зүйрлэл тийм ч оновчтой биш санагддаг. Нийтээрээ л баялаг гэдгийг эд баялаг, мөнгөөр хэмжигдэх зүйл гээд ойлгочихсон учраас усыг алттай зүйрлэдэг байх л даа. Жинхэнэ баялаг бол хүн төрөлхтний оршихуйн суурь болсон байгаль дэлхий. Түүн дотроо ус шүү дээ. Энэ жилийн илтгэлийн уралдаанд 60 хүүхдийн бүтээл ирсэн. Хүмүүс усны үнэ цэнийг ухаарахгүй байна гэдгийг ер нь нийтээрээ дурдсан байна. Тэр тусмаа усны нөөцийн асуудлууд,өдөр тутамдаа усаа хэрхэн хэмнэх, усыг дахин ашиглах, саарал ус ашиглах технологийн шийдлүүд, гадна дотнын туршлагыг танилцуулах гэх мэт сэдвүүдийг ихэвчлэн хөндсөн байна. Өдөр тутамдаа ус ашиглах дадал, хэвшлээ өөрчлөх, хууль, журмыг сайтар биелүүлэх гэх зэрэг асуудлуудыг хүүхдүүд маань бичжээ. Уралдаанд түрүүлсэн охин маань монголчуудын уламжлалт байгаль хамгаалах соёл, тэр тусмаа усаа хайрлаж ирсэн уламжлалаас дурдсан нь олзуурхам байсан.
Мэдээлэл, статистик тоо, баримтаа хаанаас авч байгаагаас шалтгаалан мэдээж бичиж ирүүлсэн илтгэлийн чанар, агуулга янз бүр байх нь мэдээж. Хамгийн гол нь оролцож байгаа нь чухал.
-Усыг хэмнэх, хамгаалахад олон нийтийн оролцоо хэр байдаг вэ?
-Олон нийтийн оролцоо хамгийн их шаардлагатай салбар бол байгаль орчны салбар байдаг. Тэр тусмаа байгаль хамгаалах асар баян түүхэн уламжлалтай монголчуудын хувьд байгальтайгаа хүйн холбоотой ард түмэн. Байгаль хамгаалах сэтгэл, сэтгэлгээ генд нь байдаг учраас байгаль сүйтгэж байгаа асуудалд маш их эмзэг ханддаг. Тийм учраас байгаль орчны асуудалд иргэдийг заавал оролцуулах, ил тод байх шаардлагатай юм билээ. Манай байгууллагын хувьд анх байгуулагдсан цагаасаа л байгаль хамгаалалд олон нийтийн төлөөлөл болсон төрийн бус байгууллагуудыг дэмжих, хамтран ажиллах асуудалд онцгой анхаарч ирсэн. Байгаль орчны төрийн бус байгууллагуудын шүхэр байгууллага болсон “Монголын байгаль орчны иргэний зөвлөл” манай дээр байрлаж, хамтран ажиллаж ирсэн. Байгаль хамгаалалд олон нийтийг оролцуулна гэдэг нь төрийн зүгээс төрийн бус байгууллагуудтай, иргэдтэй хамтран ажиллахаас гадна мэдлэг, мэдээлэлтэй болгох,сургах, байгаль орчноо хамгаалах дадал, хандлагатай болгох ажил их чухал.
Байгаль орчны сургалт, судалгаа, мэдээллийн чиг үүрэгтэй төрийн үйлчилгээний байгууллагын хувьд бид байгаль орчны сургалтыг тусгай хөтөлбөр, арга зүйн дагуу нас, сэтгэхүйн онцлогт тохирсон хэлбэрээр явуулдаг. Сургалт, мэдээллээ илүү хүртээмжтэй болгохын тулд сүүлийн үед хөдөө орон нутаг руу чиглэсэн үйл ажиллагааг явуулж байна. Усны талаар тухайлбал, “Олон дүрт ус” гэсэн сургалтын модуль боловсруулан, тэндээсээ нэгж хөтөлбөрүүд гарган заадаг. Мэдлэгтэй, мэдээлэлтэй, асуудлаа гүн гүнзгий ойлгосон хүмүүс л асуудалд илүү нухацтай хандаж, оролцоо нь сайжрах учраас манай байгууллага олон хүнийг байгаль орчноо хайрлан хамгаалах мэдлэг, дадал, хандлагатай болгохыг зорьж байна.
-Танай усны сургалтад жилд хэчнээн хүн хамрагддаг вэ. “Цэнгэг усны нөөц, байгаль хамгаалах төв” нэртэй байгууллагын хувьд усны чиглэлээр өөр юу хийж байна?
-Манай байгууллага нь Японы “Жайка” байгууллагын хөрөнгө оруулалтаар байгаль орчны сургалт, судалгаа, мэдээллийн төвийн стандартаар барьж өгсөн барилгад үйл ажиллагаа явуулдаг. Сургалт явуулах заал, танхимтай, амьтны чихмэлийн музейтэй, усны шинжилгээний лабораторитой.Жил бүр манайд дунджаар 10 орчим мянган хүүхэд, залуус голдуу ирж үйлчлүүлж, экологийн боловсрол олж авдаг. Байгаль орчны асуудлууд хоорондоо цөм уялдаатай учраас сургалт, мэдээлэл авч байгаа бүх хүнд усны агуулга ордог гэж ойлгож болно. “Цэнгэг усны нөөц, байгаль хамгаалах төв” нэрийг сонсоод хүмүүс шууд усны байгууллага гэж бодох нь бий. Байгаль орчны сургалт, судалгаа, мэдээллийн төв байж яагаад ийм нэр өгсний учрыг тухайн үед Японы хөрөнгө оруулалтыг татахад гол үүрэг гүйцэтгэсэн Д.Дамдин дарга ярьж өгсөн. Байшингаа бариулчхаад дотоод тохижилт хийх шаардлагатай болжээ. Тэгээд Японы талд хандтал “Манай усны агентлагаас санхүүжилт авах боломжтой. Гэхдээ усны байгууллагад л санхүүжилт өгдөг” гэсэн байна. Тэгээд л ийм нэртэйгээр Засгийн газрын тогтоолоор байгуулагдсан юм билээ. Бид байгаль орчны сургалт, мэдээллээ чанарын өндөр түвшинд явуулах зорилго тавьж, 2026 он хүртэлх стратеги төлөвлөгөөг БОАЖ-ын сайдаар батлуулсан. Мөн албан бус сургалтын богино хугацааны хөтөлбөрөө тогтмол шинэчлэн сайжруулж ажиллаж байна. Шинжлэх ухааны үндэслэлтэй онолын мэдлэгийг практиктай хослуулан өгдөг учраас сургалт маань үр өгөөжтэй.
-Усны мэргэжилтэй боловсон хүчин хэр хүрэлцээтэй байдаг вэ?
-Зөвхөн усны мэргэжилтэн биш, ер нь байгалийн шинжлэх ухааны чиглэлээр суралцах оюутнуудын тоо буурч байгаа статистик гарсан. Тухайлбал, 2021-2022 оны хичээлийн жилд манай улсын их, дээд сургуулиудыг 31.2 мянган оюутан төгссөн байна. Нийт төгсөгчдийн 51.6 хувь нь хууль эрх зүй, боловсрол, бизнесийн удирдлага, эрүүл мэнд, нийгмийн халамжийн чиглэлээр, 15.8 хувь нь барилгын инженер мэргэжил эзэмшжээ. Харин байгалийн шинжлэх ухааны чиглэлээр суралцагсад нийт төгсөгчдийн ердөө 1.3 хувийг эзэлж байна. Байгалийн шинжлэх ухааны мэргэжлээр суралцах оюутны тоо сүүлийн жилүүдэд цөөрч байгаа нь байгаль орчны салбарт ажиллах боловсон хүчний хомсдол үүсэх сөрөг үр дагаварт хүргэхээр байгаа. Байгаль орчны салбарынхны хурал, чуулган дээр ярьдаг нэг асуудал нь хүний нөөцийн асуудал байдаг. Тийм учраас “Цэнгэг усны нөөц, байгаль хамгаалах төв”-өөс санаачлан байгаль орчны мэргэжил сурталчлах "Бидний мэргэжил ба ногоон ирээдүй" өдөрлөгийг уламжлал болгон жилд хоёр удаа зохион байгуулж хэвшсэн. Байгалийн ухааны чиглэлээр сургалтын үйл ажиллагаа явуулдаг Монгол Улсын их сургууль, Шинжлэх ухаан, технологийн их сургууль, Монгол Улсын боловсролын их сургууль, Хөдөө аж ахуйн их сургууль, Олон улсын Улаанбаатарын их сургуулиуд манай дээр хөтөлбөрөө танилцуулж, ерөнхий боловсролын ахлах ангийн хүүхдүүд илтгэл, лекц, сургалтад хамрагдах хэлбэрээр гурван өдөр үргэлжилдэг уг арга хэмжээний маань эрэлт өсөж байгаа. Хүүхдүүд байгаль орчны мэргэжил сонгохгүй байгаа нь дургүйдээ биш,мэдээлэл хомс байдгийнх юм билээ.
-Та түрүүнд монголчууд байгальтайгаа хүйн холбоотой ард түмэн гэсэн. Байгаль хамгаалах уламжлалт соёлыг түгээн дэлгэрүүлэх талаар танай байгууллага юу хийж байна вэ?
-Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт соёл, зан заншил нь өнөөдөр дэлхий нийтээрээ ярьж буй тогтвортой хөгжлийн үзэл санаатай шууд нийлдэг. Байгалийн нөөцийн хэмнэлттэй, байгалийг бохирдуулдаггүй, уламжлалт мал маллагааны арга ухаан нь байгалийн нөхөн сэргээлтээ дэмждэг байсан учраас өвөг дээдэс маань үзэсгэлэнт онгон байгалийг бидэнд өвлүүлж үлдээсэн. Байгаль хамгаалах соёлын үнэт өв болсон “Уул, овоо тахих монгол зан үйл”-ийг ЮНЕСКО-гийн Соёлын биет бус өвийн яаралтай хамгаалах жагсаалтад 2017 онд бүртгүүлсэн шүү дээ. Дэлхийн өөр хаана ч давтагдахгүй энэ соёлын өвөө хүүхэд, залуустаа таниулж, мэдүүлэх шаардлагатай гэж үзээд “Байгаль хамгаалах уламжлалт соёл, зан заншил” гэсэн сургалтын хөтөлбөр боловсруулан, сургалт явуулж эхэлсэн. Бид ер нь өөрийн соёлоосоо нэлээд хөндийрсөн учраас хүүхэд, залуус гэлтгүй томчуудад хүртэл шинэ содон сэдэв болохыг анзаарсан. Миний хувьд Монголынхоо соёлыг сонирхон судалдаг, ирээдүй хойчдоо заавал өвлүүлэх ёстой гэж үздэг хүний хувьд энэ ажилдаа сэтгэл хангалуун байгаа.
“Дэлхийн усны өдөр”-ийн сэдэвтэй холбогдуулж хэлэхэд, монголчууд усыг чандмань эрдэнэтэй зүйрлэдэг байсан нь усыг гүн гүнзгий танин мэдсэнийх. Зүгээр нэг үг огт биш. Чандмана эрдэнэ гэдэг нь, гадаад далайгаас залж авчирсан, гайхамшигт ид шидтэй, хүн бүрийн хүслийг хангагч чухаг эрдэнэ, хаан төрийн долоон эрдэнийн нэг гэнэ. Тэгээд энэ эрдэнээ төрийн сүлднийхээ магнайд залсан байдаг шүү дээ. Зөвхөн энэ зүйрлэл, сэтгэлгээ нь жишээ нь усыг ямар их дээдэлж, хайрлаж ирсний илэрхийлэл.Өвөг дээдсийнхээ соёлд дахин суралцвал тэнд байгаль, эх дэлхий,усаа хайрлах бэлэн өв, арга зам бий. Усаа хайрлаж, хамгаалахыг бүх л төрийн хуульд хатуу суулгаж, булаг шандаа бохирдуулахгүй, гол усны сав газрыг хөндөхгүй хатуу дэг, хууль цаазтай байсан. Их засаг хууль, Их Юанийн нэвтэрхий хууль, Алтан хааны цаазын бичиг, Халх журам хуулиудад маш тодорхой заалтууд тусгагдан, хамгийн гол нь амьдралд хэрэгждэг байсан.
Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогын баримт бичиг “Алсын хараа-2050”-д үндэсний нэгдмэл үнэт зүйлийг бэхжүүлэх, хүний оршихуйн суурь болсон эх байгалиа хамгаалах, үнэт баялаг усаа хамгаалах, ногоон хөгжлийг цогцлоох гээд олон зорилт туссан. Эдгээр зорилтдоо хүрэхийн тулд бүх нийтэд албан болон албан бус боловсролоор дамжуулан тогтвортой хөгжлийн болон уламжлалт соёл, мэдлэг ухааны боловсролыг олгох нэн шаардлагатай байгаа.
Эх сурвалж: Монголын мэдээ сонин
2024 оны гуравдугаар сарын 25. Даваа. №028 (5946)
173 Сэтгэгдэл
Buy Cialis online: <a href=" http://tadalafiliq.shop/# ">Cialis without a doctor prescription</a> Generic Cialis price Generic Cialis without a doctor prescription https://tadalafiliq.shop/# - cialis generic
Buy Tadalafil 20mg: <a href=" http://tadalafiliq.shop/# ">Tadalafil Tablet</a> Buy Cialis online Cialis 20mg price in USA http://tadalafiliq.shop/# - Buy Tadalafil 10mg
Buy Tadalafil 5mg: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Cialis without a doctor prescription</a> Buy Tadalafil 5mg Tadalafil Tablet http://tadalafiliq.com/# - Buy Cialis online
buy cialis pill: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">cheapest cialis</a> cialis for sale cialis generic http://tadalafiliq.com/# - Tadalafil price
Buy Tadalafil 10mg: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">Generic Cialis price</a> Generic Cialis without a doctor prescription Buy Tadalafil 10mg http://tadalafiliq.shop/# - Cialis without a doctor prescription
Buy Tadalafil 20mg: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Cialis without a doctor prescription</a> Buy Tadalafil 10mg Cialis 20mg price in USA http://tadalafiliq.shop/# - Generic Cialis price
Cialis 20mg price: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Buy Tadalafil 20mg</a> cialis generic Generic Cialis without a doctor prescription https://tadalafiliq.shop/# - Buy Tadalafil 10mg
Cialis without a doctor prescription: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Buy Tadalafil 10mg</a> Tadalafil Tablet Cialis 20mg price http://tadalafiliq.shop/# - cialis generic
Buy Cialis online: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Buy Cialis online</a> Tadalafil price Buy Tadalafil 20mg https://tadalafiliq.com/# - Generic Cialis price
Cialis without a doctor prescription: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">Buy Tadalafil 5mg</a> Buy Tadalafil 5mg Tadalafil Tablet https://tadalafiliq.com/# - Generic Cialis price
Cheap Cialis: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">Buy Tadalafil 20mg</a> Tadalafil Tablet cialis generic http://tadalafiliq.shop/# - Generic Cialis price
Generic Cialis without a doctor prescription: <a href=" http://tadalafiliq.shop/# ">Generic Cialis price</a> cheapest cialis Buy Cialis online https://tadalafiliq.shop/# - cheapest cialis
Tadalafil price: <a href=" http://tadalafiliq.shop/# ">cialis generic</a> buy cialis pill Cialis over the counter http://tadalafiliq.com/# - Cialis without a doctor prescription
Generic Cialis without a doctor prescription: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">Generic Cialis price</a> Tadalafil Tablet Cheap Cialis http://tadalafiliq.com/# - Buy Tadalafil 5mg
Buy Tadalafil 10mg: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">buy cialis pill</a> buy cialis pill cheapest cialis https://tadalafiliq.com/# - cheapest cialis
Cialis over the counter: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Cialis over the counter</a> Generic Tadalafil 20mg price Cialis 20mg price in USA https://tadalafiliq.shop/# - Generic Cialis price
cheapest cialis: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">Generic Cialis price</a> Buy Tadalafil 20mg cialis generic http://tadalafiliq.com/# - Generic Cialis without a doctor prescription
Tadalafil Tablet: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">Buy Tadalafil 10mg</a> Buy Tadalafil 10mg cheapest cialis http://tadalafiliq.com/# - Cialis without a doctor prescription
Generic Cialis without a doctor prescription: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">Cheap Cialis</a> Cheap Cialis Buy Tadalafil 10mg http://tadalafiliq.com/# - Buy Tadalafil 20mg
Generic Cialis without a doctor prescription: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">cialis for sale</a> Tadalafil Tablet Generic Tadalafil 20mg price http://tadalafiliq.shop/# - buy cialis pill
Cialis 20mg price: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">Cheap Cialis</a> Tadalafil Tablet Generic Tadalafil 20mg price http://tadalafiliq.shop/# - cialis for sale
Buy Cialis online: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Cialis 20mg price</a> Buy Tadalafil 20mg Generic Cialis without a doctor prescription https://tadalafiliq.com/# - Cialis 20mg price
Tadalafil Tablet: <a href=" http://tadalafiliq.shop/# ">Cialis over the counter</a> cialis for sale Buy Tadalafil 5mg http://tadalafiliq.com/# - Buy Cialis online
Buy Tadalafil 5mg: <a href=" http://tadalafiliq.shop/# ">Tadalafil price</a> Buy Tadalafil 20mg Buy Cialis online http://tadalafiliq.shop/# - cialis for sale
Buy Tadalafil 10mg: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">Buy Tadalafil 20mg</a> Buy Tadalafil 20mg cheapest cialis http://tadalafiliq.com/# - Cialis 20mg price in USA
cialis for sale: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">cialis generic</a> Cialis over the counter Buy Tadalafil 10mg https://tadalafiliq.shop/# - Buy Tadalafil 5mg
Tadalafil Tablet: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">Tadalafil Tablet</a> Buy Tadalafil 10mg Cialis 20mg price in USA https://tadalafiliq.shop/# - Generic Tadalafil 20mg price
buy cialis pill: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Buy Tadalafil 10mg</a> Cialis 20mg price buy cialis pill https://tadalafiliq.shop/# - Cialis 20mg price
Buy Tadalafil 5mg: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Cheap Cialis</a> buy cialis pill Buy Tadalafil 10mg http://tadalafiliq.shop/# - Cialis without a doctor prescription
Buy Tadalafil 20mg: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">cialis generic</a> Buy Tadalafil 5mg Buy Tadalafil 5mg http://tadalafiliq.com/# - Generic Tadalafil 20mg price
Tadalafil Tablet: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Cialis 20mg price in USA</a> Cheap Cialis cialis generic http://tadalafiliq.com/# - cialis generic
Tadalafil Tablet: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">cialis for sale</a> Buy Tadalafil 5mg Cialis 20mg price in USA http://tadalafiliq.shop/# - Cialis 20mg price
Generic Tadalafil 20mg price: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">Tadalafil Tablet</a> Generic Tadalafil 20mg price cialis generic https://tadalafiliq.com/# - cheapest cialis
Cialis 20mg price in USA: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Generic Cialis without a doctor prescription</a> Cheap Cialis Cialis without a doctor prescription http://tadalafiliq.shop/# - Cialis over the counter
Cialis over the counter: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Buy Cialis online</a> Generic Tadalafil 20mg price Cialis 20mg price in USA https://tadalafiliq.com/# - Cialis over the counter
cialis for sale: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">Cialis without a doctor prescription</a> Cialis over the counter Cialis 20mg price in USA https://tadalafiliq.shop/# - cialis for sale
Cialis without a doctor prescription: <a href=" http://tadalafiliq.shop/# ">Cialis 20mg price in USA</a> buy cialis pill Buy Tadalafil 5mg http://tadalafiliq.shop/# - Cheap Cialis
Buy Tadalafil 20mg: <a href=" https://tadalafiliq.shop/# ">Cialis 20mg price</a> cheapest cialis Generic Tadalafil 20mg price http://tadalafiliq.shop/# - cheapest cialis
Generic Cialis price: <a href=" https://tadalafiliq.com/# ">Cialis 20mg price</a> cialis for sale Cialis 20mg price http://tadalafiliq.shop/# - cheapest cialis
buy Kamagra: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">kamagra</a> Kamagra tablets sildenafil oral jelly 100mg kamagra http://kamagraiq.com/# kamagra
kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">super kamagra</a> Kamagra Oral Jelly Kamagra Oral Jelly https://kamagraiq.shop/# cheap kamagra
buy kamagra online usa: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">Kamagra 100mg price</a> buy Kamagra cheap kamagra http://kamagraiq.shop/# buy kamagra online usa
Kamagra Oral Jelly: <a href=" https://kamagraiq.com/# ">sildenafil oral jelly 100mg kamagra</a> buy kamagra online usa Kamagra 100mg price http://kamagraiq.shop/# Kamagra 100mg
super kamagra: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">Kamagra 100mg price</a> Kamagra 100mg price Kamagra 100mg https://kamagraiq.shop/# buy Kamagra
Kamagra Oral Jelly: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">Kamagra tablets</a> sildenafil oral jelly 100mg kamagra sildenafil oral jelly 100mg kamagra https://kamagraiq.com/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
buy Kamagra: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">buy Kamagra</a> buy kamagra online usa super kamagra http://kamagraiq.shop/# buy kamagra online usa
buy Kamagra: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">buy Kamagra</a> Kamagra 100mg price Kamagra 100mg price http://kamagraiq.shop/# super kamagra
super kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra tablets</a> kamagra kamagra https://kamagraiq.com/# Kamagra 100mg price
cheap kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra tablets</a> Kamagra 100mg price Kamagra 100mg price https://kamagraiq.com/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
Kamagra 100mg price: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg price</a> Kamagra Oral Jelly kamagra http://kamagraiq.com/# Kamagra 100mg price
super kamagra: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">kamagra</a> kamagra kamagra https://kamagraiq.shop/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
Kamagra 100mg price: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">cheap kamagra</a> Kamagra 100mg price buy Kamagra http://kamagraiq.com/# Kamagra 100mg price
Kamagra Oral Jelly: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">Kamagra 100mg</a> Kamagra 100mg price Kamagra 100mg price http://kamagraiq.shop/# super kamagra
Kamagra 100mg: <a href=" https://kamagraiq.com/# ">Kamagra 100mg price</a> buy Kamagra buy kamagra online usa http://kamagraiq.shop/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
Kamagra tablets: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">super kamagra</a> Kamagra 100mg buy kamagra online usa https://kamagraiq.shop/# Kamagra 100mg price
buy kamagra online usa: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra Oral Jelly</a> Kamagra tablets buy kamagra online usa http://kamagraiq.com/# Kamagra Oral Jelly
super kamagra: <a href=" https://kamagraiq.com/# ">super kamagra</a> buy kamagra online usa super kamagra https://kamagraiq.shop/# kamagra
Kamagra Oral Jelly: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">kamagra</a> super kamagra Kamagra Oral Jelly https://kamagraiq.shop/# Kamagra 100mg price
cheap kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg</a> kamagra Kamagra tablets http://kamagraiq.com/# Kamagra Oral Jelly
Kamagra Oral Jelly: <a href=" https://kamagraiq.com/# ">Kamagra tablets</a> buy kamagra online usa Kamagra 100mg price https://kamagraiq.com/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
Kamagra 100mg: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg price</a> sildenafil oral jelly 100mg kamagra kamagra http://kamagraiq.shop/# buy Kamagra
Kamagra 100mg price: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">sildenafil oral jelly 100mg kamagra</a> buy kamagra online usa Kamagra 100mg price https://kamagraiq.com/# Kamagra Oral Jelly
Kamagra Oral Jelly: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg price</a> Kamagra Oral Jelly Kamagra Oral Jelly https://kamagraiq.com/# Kamagra tablets
cheap kamagra: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">cheap kamagra</a> Kamagra Oral Jelly Kamagra 100mg price http://kamagraiq.shop/# buy Kamagra
sildenafil oral jelly 100mg kamagra: <a href=" https://kamagraiq.com/# ">sildenafil oral jelly 100mg kamagra</a> Kamagra 100mg cheap kamagra http://kamagraiq.shop/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">super kamagra</a> Kamagra 100mg Kamagra 100mg http://kamagraiq.shop/# kamagra
buy Kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg price</a> super kamagra cheap kamagra https://kamagraiq.com/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
Kamagra 100mg price: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">Kamagra 100mg price</a> Kamagra 100mg price cheap kamagra https://kamagraiq.shop/# Kamagra Oral Jelly
Kamagra Oral Jelly: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">Kamagra 100mg price</a> Kamagra 100mg price cheap kamagra http://kamagraiq.shop/# Kamagra 100mg price
buy kamagra online usa: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg</a> kamagra Kamagra Oral Jelly http://kamagraiq.com/# super kamagra
Viagra online price: <a href=" https://sildenafiliq.xyz/# ">Viagra tablet online</a> sildenafil online Viagra tablet online http://sildenafiliq.com/# - Cheap generic Viagra
buy kamagra online usa: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">cheap kamagra</a> Kamagra 100mg price Kamagra 100mg https://kamagraiq.shop/# Kamagra 100mg
Kamagra Oral Jelly: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg price</a> Kamagra 100mg buy Kamagra https://kamagraiq.shop/# super kamagra
super kamagra: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">Kamagra tablets</a> buy kamagra online usa buy kamagra online usa http://kamagraiq.shop/# kamagra
Kamagra 100mg: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">Kamagra tablets</a> cheap kamagra Kamagra 100mg price https://kamagraiq.shop/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
Kamagra 100mg price: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg price</a> buy Kamagra buy kamagra online usa https://kamagraiq.com/# buy Kamagra
Kamagra 100mg price: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">Kamagra tablets</a> cheap kamagra sildenafil oral jelly 100mg kamagra http://kamagraiq.com/# buy kamagra online usa
sildenafil oral jelly 100mg kamagra: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg</a> kamagra buy Kamagra https://kamagraiq.shop/# Kamagra 100mg
buy kamagra online usa: <a href=" https://kamagraiq.com/# ">Kamagra tablets</a> kamagra Kamagra 100mg price https://kamagraiq.com/# Kamagra tablets
super kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">sildenafil oral jelly 100mg kamagra</a> super kamagra buy kamagra online usa http://kamagraiq.com/# Kamagra 100mg price
buy Kamagra: <a href=" http://kamagraiq.shop/# ">Kamagra 100mg price</a> kamagra Kamagra 100mg https://kamagraiq.com/# Kamagra 100mg price
super kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">buy kamagra online usa</a> kamagra kamagra http://kamagraiq.com/# Kamagra 100mg price
kamagra: <a href=" https://kamagraiq.shop/# ">cheap kamagra</a> sildenafil oral jelly 100mg kamagra cheap kamagra https://kamagraiq.shop/# sildenafil oral jelly 100mg kamagra
Kamagra tablets: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">Kamagra Oral Jelly</a> Kamagra 100mg price kamagra https://kamagraiq.com/# Kamagra 100mg
sildenafil oral jelly 100mg kamagra: <a href=" http://kamagraiq.com/# ">Kamagra 100mg price</a> sildenafil oral jelly 100mg kamagra Kamagra tablets https://kamagraiq.com/# buy kamagra online usa
viagra canada: <a href=" http://sildenafiliq.com/# ">Generic Viagra online</a> Viagra generic over the counter Cheap generic Viagra http://sildenafiliq.com/# - Viagra online price
Buy Tadalafil 20mg: <a href=" http://tadalafiliq.com/# ">cialis for sale</a> Generic Cialis price Buy Tadalafil 10mg https://tadalafiliq.shop/# - Buy Tadalafil 20mg
prednisone in mexico: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">5 mg prednisone tablets</a> prednisone 20mg for sale prednisone 50 mg prices https://prednisoneall.shop/# - steroids prednisone for sale
can i buy prednisone from canada without a script: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">prednisone prescription drug</a> prednisone online australia prednisone 60 mg daily http://prednisoneall.shop/# - prednisone 50
ordering prednisone: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">prednisone 10mg for sale</a> prednisone online australia buy prednisone without a prescription best price http://prednisoneall.com/# - 10 mg prednisone tablets
prednisone 10 tablet: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">average price of prednisone</a> prednisone buying mail order prednisone http://prednisoneall.shop/# - buy prednisone online fast shipping
50 mg prednisone canada pharmacy: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">canada buy prednisone online</a> prednisone without prescription 10mg prednisone uk price http://prednisoneall.shop/# - cost of prednisone 10mg tablets
prednisone 20 mg prices: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">buy prednisone online usa</a> prednisone cost us 20 mg prednisone tablet https://prednisoneall.com/# - 40 mg daily prednisone
prednisone 1 mg tablet: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">prednisone 50 mg tablet cost</a> how can i get prednisone canine prednisone 5mg no prescription http://prednisoneall.shop/# - prednisone tablets canada
prednisone 40 mg daily: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">prednisone 2 5 mg</a> buy prednisone without prescription paypal brand prednisone https://prednisoneall.com/# - cortisol prednisone
can i buy prednisone online in uk: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">prednisone 20mg online pharmacy</a> 10 mg prednisone how can i order prednisone http://prednisoneall.com/# - prednisone over the counter australia
order prednisone 10mg: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">where to get prednisone</a> prednisone for sale in canada prednisone 50 https://prednisoneall.shop/# - 5mg prednisone
buy prednisone without a prescription: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">prednisone 10 mg tablet cost</a> cost of prednisone how can i get prednisone http://prednisoneall.com/# - prednisone over the counter
purchase prednisone no prescription: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">buy prednisone 50 mg</a> prednisone 10mg buy online prednisone 60 mg daily https://prednisoneall.com/# - order prednisone from canada
prednisolone prednisone: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">prednisone 5 mg tablet price</a> prednisone 40 mg prednisone 50 https://prednisoneall.com/# - prednisone tablets
where to get prednisone: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">price of prednisone tablets</a> 1 mg prednisone daily prednisone purchase online http://prednisoneall.shop/# - prednisone cream brand name
prednisone 2.5 mg daily: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">prednisone pill 10 mg</a> how much is prednisone 5mg prednisone 20mg online https://prednisoneall.shop/# - prednisone 50 mg tablet cost
prednisone 21 pack: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">prednisone tablets 2.5 mg</a> prednisone pill buy prednisone mexico http://prednisoneall.com/# - prednisone uk price
prednisone 200 mg tablets: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">order prednisone on line</a> prednisone for sale in canada prednisone 1 mg daily http://prednisoneall.com/# - prednisone uk buy
prednisone 20 mg without prescription: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">prednisone 2.5 mg tab</a> can i order prednisone prednisone medication https://prednisoneall.shop/# - buy prednisone without prescription paypal
prednisone brand name india: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">prednisone without prescription 10mg</a> buy prednisone tablets online buy prednisone online from canada https://prednisoneall.shop/# - prednisone 20mg prescription cost
over the counter prednisone cream: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">can you buy prednisone in canada</a> best pharmacy prednisone buying prednisone mexico https://prednisoneall.shop/# - prednisone 20 mg
prednisone 20mg tab price: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">buy 10 mg prednisone</a> prednisone 5 mg tablet rx price of prednisone tablets http://prednisoneall.com/# - prednisone drug costs
buy prednisone online uk: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">generic over the counter prednisone</a> prednisone 10mg price in india buy prednisone 1 mg mexico http://prednisoneall.com/# - no prescription online prednisone
10 mg prednisone: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">40 mg daily prednisone</a> buy generic prednisone online buy prednisone online fast shipping https://prednisoneall.shop/# - 400 mg prednisone
400 mg prednisone: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">can you buy prednisone over the counter in canada</a> prednisone 5 mg brand name ordering prednisone https://prednisoneall.com/# - buy prednisone online without a script
cost of prednisone 10mg tablets: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">medicine prednisone 10mg</a> 1 mg prednisone daily 50 mg prednisone canada pharmacy http://prednisoneall.shop/# - buy prednisone no prescription
apo prednisone: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">prednisone</a> prednisone 40mg buy prednisone online fast shipping https://prednisoneall.shop/# - prednisone 20 mg tablets
prednisone 5mg coupon: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">prednisone 500 mg tablet</a> prednisone 50 mg prices prednisone 10mg tablet price https://prednisoneall.com/# - how to get prednisone tablets
prednisone 12 tablets price: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">prednisone 20 mg in india</a> prednisone 10 mg how much is prednisone 5mg https://prednisoneall.shop/# - 5 prednisone in mexico
prednisone uk: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">prednisone 7.5 mg</a> prednisone 20 mg purchase prednisone 80 mg daily https://prednisoneall.com/# - prednisone daily
buy prednisone online india: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">prednisone 10mg tablets</a> price of prednisone 5mg prednisone 50 mg tablet cost http://prednisoneall.shop/# - prednisone 2 5 mg
buy prednisone 20mg: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">average price of prednisone</a> prednisone 10 mg coupon prednisone 50 mg tablet cost https://prednisoneall.shop/# - prednisone online
prednisone 475: <a href=" https://prednisoneall.com/# ">prednisone 80 mg daily</a> over the counter prednisone cream cost of prednisone http://prednisoneall.shop/# - prednisone 20mg prices
cheap generic prednisone: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">prednisone 5mg cost</a> prednisone 10 mg coupon prednisone buying http://prednisoneall.shop/# - prednisone pill 20 mg
prednisone buy cheap: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">prednisone 10mg for sale</a> purchase prednisone no prescription buying prednisone without prescription http://prednisoneall.com/# - prednisone 10mg price in india
prednisone 20mg price: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">how to purchase prednisone online</a> prednisone for cheap prednisone for sale http://prednisoneall.shop/# - 60 mg prednisone daily
prednisone price: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">prednisone 5 mg brand name</a> prednisone without prescription medication prednisone 20 mg tablet https://prednisoneall.com/# - prednisone online sale
where to buy prednisone in australia: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">order prednisone 10 mg tablet</a> prednisone online paypal buy prednisone from india http://prednisoneall.com/# - generic prednisone cost
can you buy prednisone over the counter in usa: <a href=" http://prednisoneall.shop/# ">prednisone 5 50mg tablet price</a> iv prednisone price for 15 prednisone http://prednisoneall.com/# - prednisone 60 mg tablet
average price of prednisone: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">prednisone 10 mg canada</a> where to get prednisone generic prednisone for sale http://prednisoneall.shop/# - buy prednisone with paypal canada
where to get prednisone: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">prednisone 10 mg price</a> prednisone pack buy prednisone 20mg https://prednisoneall.shop/# - purchase prednisone 10mg
cheap prednisone 20 mg: <a href=" http://prednisoneall.com/# ">5 prednisone in mexico</a> prednisone 5mg cost by prednisone w not prescription https://prednisoneall.shop/# - canada buy prednisone online
purchase prednisone 10mg: <a href=" https://prednisoneall.shop/# ">prednisone 10</a> prednisone canada prescription prednisone 20 mg in india https://prednisoneall.com/# - where can i buy prednisone without prescription
amoxicillin 875 125 mg tab: <a href=" https://amoxilall.shop/# ">amoxicillin 250 mg capsule</a> amoxicillin 500 mg price amoxilall.shop buy amoxicillin without prescription http://amoxilall.com/# - ampicillin amoxicillin amoxilall.shop
can i buy amoxicillin over the counter: <a href=" http://amoxilall.shop/# ">amoxicillin pharmacy price</a> buy amoxicillin 500mg canada amoxilall.shop amoxicillin online canada https://amoxilall.com/# - amoxicillin 825 mg amoxilall.shop
order amoxicillin 500mg: <a href=" https://amoxilall.com/# ">buy amoxicillin online mexico</a> buy cheap amoxicillin online amoxilall.shop over the counter amoxicillin canada https://amoxilall.com/# - amoxicillin 500 mg amoxilall.shop
order amoxicillin no prescription: <a href=" http://amoxilall.com/# ">azithromycin amoxicillin</a> amoxicillin capsule 500mg price amoxilall.shop amoxicillin 200 mg tablet http://amoxilall.shop/# - amoxicillin 500 mg price amoxilall.shop
where to buy amoxicillin pharmacy: <a href=" http://amoxilall.com/# ">amoxicillin 500mg cost</a> amoxicillin 500mg capsule buy online amoxilall.shop amoxicillin without a prescription http://amoxilall.shop/# - order amoxicillin online amoxilall.shop
amoxicillin 800 mg price: <a href=" http://amoxilall.com/# ">buy amoxicillin 500mg online</a> where can i buy amoxicillin over the counter uk amoxilall.shop buy amoxicillin online mexico http://amoxilall.shop/# - where can i buy amoxicillin over the counter uk amoxilall.shop
aviator sinyal hilesi ücretsiz https://aviatoroyna.bid - aviator oyunu giris
aviator oyna https://aviatoroyna.bid - aviator sinyal hilesi
aviator https://aviatoroyna.bid - aviator oyna slot
aviator hilesi https://aviatoroyna.bid - aviator hilesi ücretsiz
aviator giriş https://aviatoroyna.bid - aviator sinyal hilesi ücretsiz
pin-up online: https://pinupgiris.fun/ pin up casino indir
pin-up casino giriş: https://pinupgiris.fun/ pin up casino güncel giriş
pin up casino güncel giriş: https://pinupgiris.fun/ pin up bet
pin up güncel giriş: https://pinupgiris.fun/ pin-up casino giriş
pin-up giriş: https://pinupgiris.fun/ pin-up giriş
pin up bet: https://pinupgiris.fun/ pin up güncel giriş
pin up casino güncel giriş: https://pinupgiris.fun/ pin-up online
pin up casino indir: https://pinupgiris.fun/ pin up güncel giriş
pin-up casino: https://pinupgiris.fun/ pin up güncel giriş
pin up casino: https://pinupgiris.fun/ pin up
pin up giriş: https://pinupgiris.fun/ pin-up bonanza
pin up casino indir: https://pinupgiris.fun/ pin-up bonanza
pin up aviator: https://pinupgiris.fun/ pin up casino
aviator pin up: https://pinupgiris.fun/ pin-up casino indir
pin up güncel giriş: https://pinupgiris.fun/ pin up indir
pin-up casino indir: https://pinupgiris.fun/ pin-up casino
pin up casino güncel giriş: https://pinupgiris.fun/ pin-up casino indir
pin up casino güncel giriş: https://pinupgiris.fun/ pin up güncel giriş
pin-up casino indir: https://pinupgiris.fun/ pin up giriş
pin up: https://pinupgiris.fun/ pin up aviator
pin up 7/24 giriş: https://pinupgiris.fun/ pin-up bonanza
pin up casino güncel giriş: https://pinupgiris.fun/ pin up indir
pin-up casino giriş: https://pinupgiris.fun/ pin up aviator
pin up 7/24 giriş: https://pinupgiris.fun/ pin-up casino giriş
pin-up casino: https://pinupgiris.fun/ pin up bet
pin up casino indir: https://pinupgiris.fun/ pin up casino güncel giriş
pin up indir: https://pinupgiris.fun/ pin-up casino indir
pin up casino indir: https://pinupgiris.fun/ pin-up giriş
pin-up casino indir: https://pinupgiris.fun/ pin-up giriş
gates of olympus slot - https://gatesofolympus.auction/ gates of olympus oyna ücretsiz
Асуудлаа сайн ярьжээ.
сайхан ярилцлага болжээ
dga